بررسی حاشیۀ بازار ماهیان خاویاری پرورشی در ایران

ماهیان خاویاری یکی از باارزش‌ترین گونه‌های آبزیان به شمار می‌روند که قدمتی بسیار طولانی دارند و به علت این سابقه فسیل زنده نام گرفته‌اند. پرورش گوشتی ماهیان خاویاری، به‌منزلة پایة اساسی تکثیر و پرورش، با هدف تخصیص درآمد ارزی است. جامعة آماری در این تحقیق شامل 20 پرورش‌دهنده، 20 عمده‌فروش و 20 خرده‌فروش است؛ به منظور جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز از مزارع پرورشی استان‌های گیلان، مازندران، تهران، قم، اراک، خوزستان، یزد و شیراز پرسش‌نامه‌هایی توزیع شد. در این پژوهش از الگوی اضافه‌بها (مارک ـ آپ) استفاده شد. نتایج آنالیز آماری نشان داد که بین عواملی نظیر استهلاک سرمایه و کیفیت‌ غذا و بهای‌ تمام‌‌شدۀ‌ آن‌ها، به‌منزلة‌ عوامل‌ اصلی‌ تأثیرگذار در قیمت تمام‌‌شده‌ و میزان‌ سودآوری‌ پرورش‌ گوشتی‌ تاس‌ماهیان، ارتباط برقرار است. سهم تولیدکنندگان از قیمت نهایی محصول بسیار کم و در حدود 5/42 درصد برآورد شد. نتایج نشان داد که حاشیه‌ها در این بازار نسبت به قیمت تولیدکننده رقم بالایی بود (P < 0.05) و حاشیة خرده‌فروشی بیشتر از حاشیة عمده‌فروشی است (P < 0.05). سهم تولیدکننده از قیمت نهایی پایین است؛ همچنین، وجود واسطه‌های زیاد و شفاف‌نبودن مسیر بازاررسانی از عوامل مهم در افزایش حاشیة بازاریابی ماهیان خاویاری پرورشی است.